İSLAM'DA ZEMMEDİLEN BİR HUY : CİMRİLİK

Cimrilik, yüce dinimizde şiddetle kınanan ve kötü ahlak olarak kabul edilen bir huydur.Çünkü cimri insan, sahip olduğu mal ve serveti Allah yolunda harcamaktan kaçınır,ihtiyaç sahiplerine yardım etmez ve elindekini biriktirerek kendi nefsini tatmin etmeye çalışır. 

Efendimiz Aleyhissalâtü Vesselam bir hadis-i şerifte "veren el alan elden üstündür" buyurmuştur. Cimri insan vermeyi asla sevmez, daima almak ister. Bu yönüyle bakıldığında cimrilik manevî bir hastalıktır. Ki bireyin hem manevi gelişimini engeller hem de toplumsal dayanışmaya zarar verir.

Bireyin manevi gelişimini nasıl engeller?Cimrilik ; bilhassa mü'minde olması gereken paylaşma, cömertlik, vicdan, merhamet ve empati gibi insanı insan yapan değerlerin gelişmesinin önüne geçer. Kişi sadece kendi çıkarlarını düşünür. Bencildir. Bu da onu diğer insanlarla bağ kurmaktan ve rikkat-i cinsiye dediğimiz başkalarını düşünme,acıma, samimiyetle sevme gibi güzel duygulardan alıkoyar. Cimri sadece menfaat gördüğünü sever, insanlara da çoğunlukla menfaati için yaklaşır.Cimri misafir sevmez, çünkü ikram etmekten hoşlanmaz.(Bir hadis-i şerifte "Misafir sevmeyende hayr yoktur" buyrulmuştur.)

Malı mülkü kendisinden fazla olanlara yakın durur, fakat esasen onları da hiç sevmez, içten içe haset besler. "Onun var da benim neden yok" duygusuyla yarış halindedir.

Bazı cimriler sadece başkasına karşı cimridir, kendisine karşı oldukça cömerttir. Kimisi ise hem kendinden hem başkasından esirger; varlık içinde yokluk çeker.

Cimrilik, kişiyi dünyada mal biriktirme hırsına sürüklerken, ahirette ise büyük bir azaba sebep olur.

Toplumsal açıdan ise ;Cimrilik, zengin ile fakir arasındaki uçurumu derinleştirir, sosyal adaleti zedeler ve fakirliğe bağlı sorunların artmasına neden olur. Yardımlaşma ve dayanışma ruhunun zayıflamasıyla toplumda fitne ve huzursuzluk yayılır. 

Cimri insanda Allahın emrettiği infak, sadaka, kendi nefsi için istediğini başkası için de isteme, kardeşinin dertleri, sıkıntılarıyla hemhal olma gibi insanî, vicdanî duygular ya yoktur, ya zayıftır. Cimri insan hiç bir zaman "iyi insan" olma statüsünü elde edemez. Toplumda sevilmeyen, istenmeyen insan olarak kalmaya mahkûmdur. 

Bundan dolayıdır ki Efendimiz (sav) "cimriliği bütün kötü huyların başı" ilan etmiştir.

İslâmın bu kötü ahlak sahiplerine bakış açısını gösteren bir kaç hadis-i şerif :

"Cimrilik imanın zayıflığından, cömertlik ise imanın kuvvetinden doğar."

"Cimri kişi, Allah'a uzak, cennete uzak, insanlara uzak, cehenneme yakındır. Cömert kişi ise Allah'a yakın, cennete yakın, insanlara yakın, cehennemden uzaktır."

"Allah Teâlâ cimriyi sevmez."

"Cömertlik cennet ağaçlarından bir ağaçtır, dalları bu dünyaya sarkmıştır. Kim ona tutunursa cennete ulaşır. Cimrilik de cehennem ağaçlarından bir ağaçtır, dalları bu dünyaya sarkmıştır. Kim ona tutunursa cehenneme düşer."

"Hiçbir kul yoktur ki, sabahladığı zaman iki melek inmesin de, onlardan biri: 'Ya Rabbi! İnfak edene karşılığını ver!' diğeri de: 'Ya Rabbi! Cimrilik yapana da telef ver!' diye dua etmesin."

Kur'an-ı Kerim'de de cimrilik hakkında çeşitli ayetler bulunur.

"Allah'ın lütfundan kendilerine verdiği nimetten cimrilik edenler, sakın bunun kendileri için hayırlı olduğunu sanmasınlar. Bilakis bu onlar için kötüdür. Cimrilik ettikleri şey, kıyamet günü boyunlarına dolanacaktır." ( Âli İmran _180)

"Allah cimrilik eden ve insanlara cimriliği emreden, Allah'ın kendilerine lütfundan verdiği şeyleri gizleyen kimseleri sevmez. Biz, nankörler için alçaltıcı bir azap hazırladık. (Nisâ_37 )

Hz. Ali'ye (RA) ait bir söz: "Şaşarım o cimrilerin haline; dünyada fakir gibi yaşar, ahirette zengin gibi hesap verirler." 

Netice olarak, cimrilik İslam'da haram olmamakla birlikte, kesinlikle reddedilen, kişiyi Allahın rahmetinden uzaklaştıran ahlaki bir bozukluktur. Müminleri cömert olmaya, ihtiyaç sahiplerine yardım etmeye ve Allah'ın verdiği nimetleri başkalarıyla paylaşmaya teşvik eden bir dinin mensuplarına, tasadduk etmekle malın azalmayacağına garanti veren bir peygamberin ümmetine yakışan cimrilikten kaçınmaktır.

“Allah’ım, bizi cimrilikten ve hırstan muhafaza eyle; kalplerimizi cömertlik ve paylaşma arzusuyla doldur. Malımızı ve ömrümüzü senin yolunda kullanmayı nasip eyle! "

Hüsniye Ünal

Dipnot :Bir sonraki yazıda cömertliği ele alacağız.